Lễ trao giải Oscar lần thứ 90 vừa qua đã ghi danh nhiều nghệ sỹ mới, đặc biệt là các nhà làm phim gốc Mexico, thể hiện sự thay đổi về chính sách mở cửa của Hollywood, tạo ra sân chơi bình đẳng giữa những nhà làm phim bản địa và người nhập cư nhằm thu hút nhiều hơn nữa những tài năng điện ảnh bên ngoài nước Mỹ để tạo ra nhiều sự thay đổi lớn đối với dòng chảy công nghiệp làm phim hiện đang khao khát một hơi thở mới khác với những gạo cội đã đóng dấu ấn quá sâu vào điện ảnh Mỹ. Đặc biệt, Oscar năm nay đóng vai trò là sự nhận thức đối với thay đổi trong xã hội hiện đại về nữ quyền, bình đẳng giới, đồng tính luyến ái… Mặt khác, Oscar cũng cho ta thấy Hollywood đang đối mặt với sự kiệt quệ về sức sáng tạo điện ảnh, nó thể hiện không chỉ qua những đề cử mà còn chính những bộ phim được giải.
Những nhà làm phim hàng đầu Mexico xuất hiện tại Oscar 2018
Tôn vinh Mexico nhưng bỏ quên những nỗ lực xứng đáng được trân trọng
Mexico trước khi trở thành trọng điểm của Oscar 2018 đã là tâm điểm đáng chú ý khi Donald Trump, tổng thống thứ 45 của Mỹ tuyên bố sẽ xây tường biên giới ngăn cách Mexico với nước Mỹ. Ông chỉ trích người nhập cư Mexico chỉ đem vào Mỹ những tệ nạn xã hội như ma túy, tội phạm… Bởi thế, việc tôn vinh nhiều tài năng Mexico tại liên hoan phim cũng ngầm thể hiện sự không nhất quán giữa giới chính trị và tổng thống Trump. Qua đó, ta có thể thấy Oscar không chỉ là nơi tôn vinh điện ảnh mà còn là nơi thể hiện cuộc chiến ngầm trong chính trường Mỹ.
Dunkirk (Cuộc di tản Dunkirk) (2017)
Vì những mục tiêu chính trị, Oscar đã bỏ qua nhiều giá trị cần được trân trọng. Trong đó phải kể đến Dunkirk (Cuộc di tản Dunkirk) xứng đáng trao giải phim xuất sắc nhất thì phải nhường cho The Shape of Water (Người đẹp và thủy quái) của đạo diễn gốc Mexico, Guillermo del Toro. So với The Shape of Water chỉ như một câu chuyện cổ tích Beauty and the Beast của hiện đại, Dunkirk mang câu chuyện khá đặc biệt về cuộc rút lui ở Dunkirk khi quân Anh và Pháp thua trận trước phát xít Đức. Christopher Nolan, đã đem đến cho khán giả một góc nhìn chân thực về cuộc di tản 400.000 người (cỡ dân số của một thành phố nhỏ) cả trên không, trên biển và trên đất liền. Khác với những bộ phim chiến tranh thường ca ngợi phe chiến thắng, Dunkirk mang cái nhìn mới những người bại trận, về những người lính cố gắng sống sót để trở về nhà, về tính nhân bản nằm ngoài vấn đề thắng thua trên chiến trường. Trong phim thể hiện nhiều mặt trái của con người khi phải dành giật sự sống với những người khác, nhất là với những người đồng đội của mình.
Coco (2017)
Ngoài giải phim truyện xuất sắc nhất, giải phim hoạt hình xuất sắc nhất thuộc về Coco, một câu chuyện nói về về văn hóa tinh thần, âm nhạc và truyền thống dân gian về sự sống và cái chết của người Mexico. Tuy nhiên, Coco dường như đang chìm trong cái bóng khổng lồ Frozen khi có nhiều nét tương đồng trong câu chuyện về nhân vật chính lên đường tìm kiếm sự thật dù bị phủ nhận bởi những người xung quanh và kẻ phản diện mang bộ mặt của người tốt; nếu không muốn nói quá lên rằng Coco chỉ là một sản phẩm “bình mới rượu cũ” chẳng tốt hơn bao nhiêu so với Frozen của hãng Pixar. Đổi lại, Loving Vincent (Thương mến Vincent) lại là một tác phẩm đầy trau chuốt xứng đáng được nâng tầm giá trị nghệ thuật khi bộ phim ẩn chứa 94 tác phẩm của họa sỹ đại tài Vincent Van Gogh, hoàn toàn được vẽ bằng tranh sơn dầu và được thực hiện bởi 125 họa sỹ trên khắp thế giới. Loving Vincent trở thành bộ phim hoạt hình đầu tiên trên thế giới được tạo ra bằng chất liệu tranh sơn dầu. Đặc biệt, câu chuyện của Loving Vincent được tạo ra với những nhân vật từ chính các tác phẩm của Van Gogh nhằm tái hiện không chỉ cuộc sống của Van Gogh mà còn cái nhìn rất riêng của ông về thế giới.
Loving Vincent (Thương mến Vincent) (2017)
Kỹ xảo trau chuốt nhưng thiếu sáng tạo
Blade Runner 2049 (Tội phạm nhân bản 2049) (2017)
Được nhiều khán giả mong chờ từ khi mới ra trailer, Blade Runner 2049 (Tội phạm nhân bản 2049) ôm trọn hai giải hiệu ứng hình ảnh xuất sắc nhất và quay phim đẹp nhất. Dù rằng có thể coi đó là bộ phim viễn tưởng xuất sắc nhất năm nay, Blade Runner 2049 thực sự mang nhiều nét phong cách thiết kế của Ghost in the Shell (Vỏ bọc ma) bắt nguồn từ tiểu thuyết manga cùng tên của họa sỹ Masamune Shirow. Những hình ảnh về sự tồi tàn của thế giới tương lai, hình ảnh đa chiều nổi trên các biển quảng cáo, trí thông minh nhân tạo, sự phân cấp giàu nghèo… tất cả đều đến từ nền tảng của Ghost in the Shell làm cho Blade Runner 2049 chưa đạt được nét riêng của chính nó.
Oscar 2018 đã khép lại không được rầm rộ như những năm trước và chứa nhiều bất cập không lời giải. Tuy vậy, điện ảnh luôn thay đổi và tại thời điểm này Hollywood đang nằm giữa cuộc thoái trào của cái cũ và đợi chờ cái mới. Cũng với chính sách mở cửa của Hollywood, sân chơi điện ảnh Mỹ sẽ được thay máu với làn gió mới được đem đến từ các nhà làm phim người nhập cư, để một lần nữa Oscar sẽ lại tiếp tục thể hiện vị thế trên thế giới. Việt Nam cũng cần có những chính sách mở cửa đối với các nhà làm phim người nước ngoài, không chỉ giới hạn chỉ là những đạo diễn việt kiều mà có thể trong tương lai ta sẽ có những đạo diễn Tây làm phim Việt.
Bùi Trí Hiếu
Viện Phim Việt Nam
