Được khởi xướng từ năm 2020, NHƯ TRĂNG TRONG ĐÊM là một dự án dài hơi của Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Tài năng Điện ảnh (TPD), xoay quanh di sản phim Việt Nam từ quá khứ, hiện tại và tương lai, tựa những ngõ nhỏ đi vào di sản phim từ góc nhìn của hôm nay.
Tên chương trình "Như trăng trong đêm" được lấy ý tưởng từ câu nói của đạo diễn Đài Loan nổi tiếng Thái Minh Lượng: “Phim như trăng trong đêm. Trăng trông như một với mọi người, nhưng cảm xúc gợi ra với mỗi người lại khác nhau”. Đây là chương trình thường niên về điện ảnh Việt Nam liên thời kỳ được lên ý tưởng và xây dựng bởi các thành viên khóa Giám tuyển Phim 1 của TPD, lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2020. Phiên bản 3 "Như trăng trong đêm" năm 2022 tập trung vào những chuyển động giữa điện ảnh và Thủ đô Hà Nội, tiếp tục là “những ngõ đi vào di sản phim đến từ góc nhìn của ngày hôm nay” - theo lời của Nghệ sĩ Thị giác Trương Quế Chi. Chương trình diễn ra vào cuối tháng 3, đầu tháng 4 năm 2022 do Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Tài năng Điện ảnh TPD (Hội Điện ảnh) phối hợp với Viện Phim Việt Nam, Quỹ Phát triển Điện ảnh Đông Nam Á Purin Pictures, các Trung tâm Văn hóa Nhật Bản, Pháp tại Hà Nội, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam (thông qua dự án Hanoirethink), Hội đồng Anh tại Việt Nam (thông qua dự án Digital Arts Showcasing), BHD, Tách Spaces tổ chức.
Khán giả đăng ký tại buổi chiếu mở màn chương trình “Như trăng trong đêm” tại L’Espace
Muôn màu Hà Nội xưa trên màn ảnh
Được trình chiếu tại "Như trăng trong đêm" đều là những bộ phim cũ, phim độc lập mang nhiều giá trị điện ảnh mà đến nay vẫn còn tươi mới. Phim được các thành viên của cộng đồng Như trăng trong đêm và học viên lớp Giám tuyển TPD lựa chọn.
Mở đầu chuỗi sự kiện "Như trăng trong đêm - phiên bản 3" là bộ phim "Hãy tha thứ cho em" của đạo diễn Lưu Trọng Ninh sản xuất năm 1992. Tác phẩm giống như một lời tuyên ngôn táo bạo của giới trẻ Hà Nội thập niên 90, kéo người xem đi từ những giảng đường đến những buổi biểu diễn nhạc rock. "Hãy tha thứ cho em" khắc họa một thời có sự chuyển giao mạnh mẽ của xã hội, giữa thế hệ từng trải qua đau thương chiến tranh với thế hệ sinh ra trong thời bình. Trong cái nhìn cởi mở, nhóm Giám tuyển miêu tả “phim mang hơi thở của tuổi trẻ, một sức sống mới”.
Cũng nhẩn nha trên đường phố Hà Nội 20 năm trước là bộ phim tâm lý xã hội "Của rơi" (năm 2002) của đạo diễn Vương Đức. Khán giả không chỉ theo chân thầy giáo Thắng đối mặt với tình huống oái oăm từ trên trời rơi xuống, bước qua cuộc sống có phần tẻ nhạt do anh lựa chọn, mà còn cùng suy tư trong không gian nhà cổ, quán rượu quen gần Văn Miếu khi cuộc sống Hà Nội vẫn không ngừng trở mình.
Xa hơn mốc những năm 1990, 2000 và thể loại phim truyện, Hà Nội trong "Như trăng trong đêm" lần này còn quay trở về những năm 1958 và cả tới 2018 qua những thước phim tài liệu.
Theo Ban tổ chức, nếu như những cảnh phim năm 1958 "Phong cảnh Hà Nội" của hai đạo diễn Bùi Đình Hạc, Nguyễn Đăng Bẩy mở ra tương lai sau ngày giải phóng Thủ đô, có sự hài hòa với thiên nhiên, gợi cảm giác về sự thoáng đãng, nhiều khoảng hở thì 60 năm sau, Đường Bưởi của Trần Phương Thảo và Swann Dubus lại khắc họa một Hà Nội “có bề mặt đô thị dày vô tận, thủng để lại đầy”, trên nền bối cảnh đó là những người phá dỡ và dọn phế liệu. Hay như chuỗi phim độc lập "Xanh/ Xanh": "Chùm phim đêm Hà Nội" hứa hẹn sẽ giống như một chiếc kính vạn hoa, “mở ra những vĩ thanh bất ngờ của điện ảnh Việt Nam đến từ nhiều dòng chảy rộn ràng”.
Cùng một số phim nói trên, "Như trăng trong đêm - phiên bản 3" cũng mang đến cho khán giả những tác phẩm điện ảnh hiếm khi khán giả yêu điện ảnh có dịp được thưởng thức.
Buổi chiếu phim Hãy tha thứ cho em, đạo diễn Lưu Trọng Ninh
Điện ảnh của tuổi trẻ
Trong buổi mở màn chương trình "Như trăng trong đêm - phiên bản 3" tại Trung tâm Văn hóa Pháp L’Espace, khán giả phần lớn là thanh niên. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh lặng lẽ ngồi hàng ghế thứ năm bồi hồi chia sẻ thời điểm làm phim đầy khó khăn khi phim nhựa để quay không đủ, đoàn phim chạy vạy khắp nơi nhưng cũng chỉ được khoản kinh phí nhỏ nhoi để sản xuất… tất cả để cho ra đời bộ phim gửi gắm mong ước có thể xoay vần thời thế.
Đạo diễn Lưu Trọng Ninh (ngồi ghế đầu hàng thứ 5)
trong buổi chiếu phim Hãy tha thứ cho em
Giao lưu đoàn làm phim Tiền ơi
Giao lưu đoàn làm phim Của rơi
Từ một hoạt động của lớp Giám tuyển tại Trung tâm TPD, "Như trăng trong đêm" đã tạo nên một cộng đồng cùng tên, tập hợp những người yêu điện ảnh tìm lại và nghiên cứu những tác phẩm hay của Việt Nam. Theo một thành viên Ban tổ chức, cộng đồng "Như trăng trong đêm" sẽ tiếp cận nhiều phim rồi cùng nhau chọn ra những cái tên phù hợp nhất, giữa các bộ phim/ chùm phim trong chương trình sẽ có một đầu mối bí mật mà đội ngũ giám tuyển chưa tiết lộ, để khán giả tự liên hệ cho riêng mình khi chương trình kết thúc.
Giờ đây, trong khi các rạp chiếu đã mở lại trong điều kiện bình thường mới hậu covid, tiếp tục công chiếu những bộ phim bom tấn, hiện đại thì tại những phòng chiếu nhỏ với những bộ phim xưa cũ và khiêm tốn hơn, "Như trăng trong đêm" càng có được sự quan tâm của giới trẻ yêu nghệ thuật.
Đón những khán giả trẻ trong ngày chiếu đầu tiên của "Như trăng trong đêm 3", ông Nguyễn Hoàng Phương, Giám đốc Trung tâm TPD chia sẻ: “Trong một năm qua, chúng ta đã dần mất đi sự giao tiếp, kết nối và tính cộng đồng, cụ thể là cộng đồng điện ảnh. Tôi tin rằng điện ảnh có sức mạnh để mọi người có thể cùng hàn gắn và giúp nhau vượt qua những thời điểm khó khăn này”.
Bên cạnh việc trình chiếu, giới thiệu phim, "Như trăng trong đêm" còn tổ chức các buổi giao lưu với đoàn làm phim, phối lại âm nhạc cho phim hoạt hình và nhiều hoạt động đa dạng khác.
Bài và ảnh: Hoàng Mai
